در دنیای مالی و بانکی، قراردادهای بانکی نقشی کلیدی در تسهیل روابط مالی بین افراد، شرکت‌ها و مؤسسات مالی ایفا می‌کنند. این قراردادها، برای اهداف گوناگونی طراحی شده و انواع مختلفی دارند؛ از وام‌های شخصی گرفته تا تسهیلات اعتباری برای شرکت‌های بزرگ. در این یادداشت، درباره قرارداد بانکی خوانده و با انواع قراردادهای بانکی آشنا خواهید شد تا به درک بهتری از چگونگی عملکرد و اهمیت آن‌ها در اکوسیستم مالی امروزی برسید.
قرارداد بانکی چیست؟
قرارداد بانکی به مجموعه توافق‌هایی گفته می‌شود که توسط بانک و مشتری به امضا می‌رسد تا بر اساس چهارچوب‌های آن، بانک به ارائه خدمات مالی به مشتری بپردازد. هر قرارداد بانکی‌ای دارای ضمانت اجرایی است و هرگاه هریک از طرفین از چهارچوب‌های قرارداد تخطی کنند، طرف مقابل می‌تواند از این ضمانت‌ها استفاده کند.
یادداشت پیشنهادی : عقود در بانکداری اسلامی
ماهیت حقوقی قراردادهای بانکی
ماهیت حقوقی قراردادهای بانکی از دو جنبه قابل‌بررسی است؛ یکی رسمی بودن آن و دیگری لازم الاجرا بودن آن. در ادامه به بررسی جداگانه هریک از این دو جنبه می‌پردازیم.
آیا قرارداد بانکی در حکم سند رسمی است؟
در خصوص رسمی بودن یا نبودن قراردادهای بانکی دو نظریه مطرح است؛ نظریه اول قائل بر این است که با توجه به عدم صراحت قانونی لازم مبنی بر رسمی بودن قرارداد بانکی که در ماده ۱۵ قانون عملیات بانکی بدون ربا آمده است، نمی‌توان قرارداد بانکی را در حکم سند رسمی تلقی کرد.
از سوی دیگر، برخی از حقوق‌دانان، با استناد به اینکه قراردادهای بانکی مجموعه شرایط یک سند رسمی که در ماده ۱۲۸۷ قانون مدنی ذکر شده است را دارا هستند، و صراحت قانونی در ماده ۷ قانون تسهیل اعطای تسهیلات بانکی، آن‌ها را در حکم سند رسمی قلمداد می‌کنند. مبتنی بر همین نظر، از نظر قوه قضاییه قرارداد بانکی در حکم سند رسمی است.
آیا قراردادهای بانکی لازم الاجرا هستند؟
با توجه به ابلاغیه قوه قضاییه به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، قراردادهای بانکی لازم الاجرا هستند و با تقاضای بستانکار، ادارات ثبت مکلف به صدور اجرائیه و ادامه عملیات اجرائی طبق آئین‌نامه اجرای اسناد رسمی هستند.
انواع قراردادهای بانکی
قراردادهای بانکی انواع مختلفی دارند و هرکدام برای نوع خاصی از تأمین مالی کاربرد دارند. برخی برای تأمین مالی بانک و برخی برای مدیریت نقدینگی بانک و تأمین مالی مشتریان طراحی شده‌اند. در ادامه با انواع قراردادهای بانکی آشنا می‌شوید.
قرارداد قرض الحسنه بانکی
قرارداد قرض‌الحسنه بانکی نوعی توافق‌نامه مالی است که بین بانک و مشتریان منعقد می‌شود که در آن بانک از یک سو به جذب نقدینگی مشتریان می‌پردازد و از سوی دیگر از محل همین منابع، به پرداخت تسهیلات کم‌بهره به مشتریان خود می‌پردازد.
برای اطلاعات بیشتر بخوانید: قرارداد قرض الحسنه چیست؟
قرارداد سلف بانکی
قرارداد سلف از انواع قرارداد بانکی است که ماهیت آن فروش مشروط به زمان است و به آن قرارداد پیش‌فروش نیز گفته می‌شود. در این نوع قرارداد بانک‌ها با پیش‌خرید محصولات کارخانه‌ها به تأمین نقدینگی موردنیاز آن‌ها می‌پردازند.
در همین باره بخوانید: قرارداد سلف چیست؟
قرارداد مرابحه بانکی
قرارداد مرابحه بانکی قراردادی است که به‌موجب آن بانک، بهای تمام‌شده اموال و خدمات را به اطلاع متقاضی می‌رساند و سپس با افزودن مبلغ یا درصدی اضافی به‌عنوان سود، آن را به‌صورت نسیه دفعی یا اقساطی، به اقساط مساوی و یا غیرمساوی در سررسید یا سررسیدهای معین به متقاضی واگذار می‌کند.
برای آشنایی کامل‌تر بخوانید: قرارداد مرابحه چیست؟
قرارداد خرید دین بانکی
قرارداد خرید دین بانکی عبارت است از یک توافق قراردادی که طی آن، بانک به‌عنوان فرد ثالث، دین معوق بدهکار را با قیمتی کمتر از ارزش اسمی آن به‌صورت نقد از طلبکار تصاحب می‌کند و در زمان سررسید پرداخت، مبلغ آن را از بدهکار وصول می‌کند.
این یادداشت جامع را از دست ندهید: قرارداد خرید دین چیست؟
قرارداد مزارعه بانکی
قرارداد مزارعه از انواع قراردادهای بانکی است که طی آن، بانک در نقش مزارع زمین خاصی را برای دوره زمانی مشخص به طرف دیگر (کشاورز یا عامل) واگذار می‌کند تا عامل، در آن زمین به کشت و زراعت بپردازد. سپس، محصول حاصل از زراعت بین بانک و عامل بر اساس قرارداد تقسیم می‌گردد.
در همین باره و کامل‌تر: قرارداد مزارعه چیست؟
قرارداد مساقات بانکی
قرارداد مساقات بانکی قراردادی است که بین بانک (به‌عنوان صاحب درختان) با عامل (شخصی که قرار است درختان را آبیاری و نگهداری کند) بسته می‌شود. در این قرارداد عامل و بانک توافق می‌کنند که بخشی از ثمره باغ به‌عنوان مزد و اجرت به عامل داده شود.
جزئیات بیشتر در یادداشت: قرارداد مساقات چیست؟
قرارداد جعاله بانکی
جعاله بانکی قراردادی است که در آن بانک متعهد می‌شود مبلغ یا اجرت مشخصی (موسوم به جُعل) را به ازای انجام کار یا فعالیت معینی بر اساس شرایط تعیین‌شده در قرارداد به دیگری پرداخت کند. بانک‌ها با بستن این قرارداد به مشتریان خود وعده پاداش یا سود در قبال انجام سپرده‌گذاری یا تراکنش را می‌دهند.
برای اطلاعات بیشتر بخوانید: قرارداد جعاله چیست؟
قرارداد اجاره به شرط تملیک بانکی
قرارداد اجاره به شرط تملیک بانکی، نوعی توافق‌نامه است که بر اساس آن، مقرر می‌شود اگر مستأجر شرایط مشخص‌شده در قرارداد را رعایت کند، در انتهای دوره اجاره به‌عنوان مالک اموال اجاره‌ای به رسمیت شناخته شود. بانک‌ها از این رویکرد برای فراهم آوردن امکانات و تسهیلات در زمینه‌های گوناگون نظیر صنعت، کشاورزی، معدن، خدمات و مسکونی بهره می‌برند.
برای آشنایی کامل‌تر بخوانید: قرارداد اجاره به شرط تملیک چیست؟
قرارداد فروش اقساطی بانکی
قرارداد فروش اقساطی بانکی قراردادی است که بانک به‌منظور ارائه تسهیلات و اعتبار، در پاسخ به درخواست یک متقاضی و بر اساس تعهدی که از وی مبنی بر استفاده و مصرف کالا در موقعیت‌های خاص دریافت می‌کند، اقدام به خرید کالای موردنظر کرده و سپس با شرایط اقساطی آن را در اختیار متقاضی می‌گذارد.
جزئیات کامل‌تر در: قرارداد فروش اقساطی چیست؟
قرارداد مشارکت مدنی بانکی
قرارداد مشارکت مدنی بانکی قراردادی است که در آن، بانک و مشتری با همکاری یکدیگر اقدام به سرمایه‌گذاری کرده و سود حاصل را بر اساس سهم آورده خود تقسیم می‌کنند.
در همین باره و با جزئیات کامل در: قرارداد مشارکت مدنی چیست؟
قرارداد مشارکت حقوقی بانکی
قرارداد مشارکت حقوقی بانکی به فرآیندی اشاره دارد که طی آن، بانک‌ها به‌صورت مستقیم در پایه سرمایه‌ای شرکت‌های سهامی عام یا خصوصی سهیم می‌شوند. این کار با خریداری سهام شرکت توسط بانک انجام می‌گیرد و بانک را به‌عنوان شریکی در سود و زیان آن شرکت درگیر می‌کند. درواقع، این رویکرد به معنای ارائه تسهیلات از سوی بانک‌ها از طریق سرمایه‌گذاری مستقیم در شرکت‌ها است.
جزئیات بیشتر در یادداشت: قرارداد مشارکت حقوقی چیست؟
قرارداد مضاربه بانکی
قرارداد مضاربه بانکی از انواع قراردادهای بانکی کوتاه‌مدت است که میان بانک و مشتری برای تخصیص منابع مالی تنظیم می‌شود. در چارچوب این قرارداد، بانک به‌عنوان صاحب سرمایه و فردی که با این سرمایه وارد عرصه تجارت می‌شود، به‌عنوان مضارب عمل می‌کنند. در مضاربه بانکی، مشتری با بهره‌گیری از تسهیلات مضاربه‌ای که دریافت کرده است، در فعالیت‌های تجاری و بازرگانی فعالیت کرده و سود حاصله بر اساس توافق مشترک، بین بانک و او به نسبت معینی تقسیم می‌گردد.
این یادداشت جامع را از دست ندهید: قرارداد مضاربه چیست؟
حل دعاوی حقوقی ناشی از قرارداد بانکی
بررسی دعاوی حقوقی ناشی از انواع قراردادهای بانکی نشان می‌دهد که اختلافات بین مشتریان و بانک‌ها می‌تواند از منظرهای مختلفی ایجاد شود. این اختلافات اغلب بر سر تفسیر مفاد قرارداد، اجرای تعهدات مالی، یا رعایت نکردن دقیق شرایط قراردادی است. حل‌وفصل اغلب این نوع اختلافات تنها از طریق مراجعه به قانون و حکم دادگاه امکان‌پذیر است.
حضور در دادگاه‌های حقوقی مربوط به دعاوی بانکی، در شرایطی که حقوق‌دانانی خبره، بانک را در دادگاه نمایندگی می‌کنند، جز با همراهی یک وکیل بانکی امکان‌پذیر نیست.
گروه وکلای حقوقی سوبارش، با داشتن سال‌ها تجربه درزمینهٔ حل دعاوی بانکی و رزومه‌ای قوی در گرفتن رأی علیه بانک‌ها، یکی از برترین مراکز برای به دست‌گیری پرونده حقوقی شما علیه بانک است. همین حالا با ما تماس گرفته و از مشاوره رایگان کارشناسان ما بهره‌مند شوید؛ این تماس، نخستین گام شما برای حل‌وفصل کامل پرونده بانکی شما خواهد بود.
