بیمه را می‌توان یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای بشری در تاریخ دانست. بیمه توانسته است به میزان زیادی امنیت زندگی انسان را بالا ببرد. البته بشر از همان روزهای آغازین پیدایش تمدن، به دنبال راه‌حلی برای کاهش ریسک در زندگی خود بود، اما بیمه به شکل امروزی آن را حدود ۴۰۰ سال پیش به وجود آورد. در این یادداشت به‌طور کامل تاریخ بیمه را شرح داده، تاریخچه بیمه در جهان را آورده‌ایم و و درباره اولین شرکت بیمه در دنیا، اولین بیمه آتش سوزی در جهان و تاریخچه بیمه در آمریکا نوشته ایم. با سوبارش همراه باشید.
تاریخ بیمه در جهان از کجا آغاز شد؟
اولین باری که در تاریخ چیزی شبیه به بیمه شکل گرفت، حدود ۳۸۰۰ سال پیش و در دوره حکومت حمورابی بر امپراتوری بابل بود. به دستور حمورابی، قانونی ۲۸۲ بندی بر روی لوحی سنگی نگاشته شد و در میدان شهر قرار گرفت. این قانون که معروف به «قانون حمورابی» (Code of Hammurabi) است، در کل امپراتوری لازم‌الاجرا بود.
در بندهایی از این قانون، به شکل‌های مختلف، دستوراتی آمده است که سازوکاری برای جبران خسارت و کاهش ریسک شهروندان بابل است. خواندن این قوانین، اگرچه اندکی طولانی است، اما از منظر حقوقی، تاریخی و ملی خالی از لطف نیست. بندهای موردنظر را در زیر می‌خوانید:
خواندنی : بیمه چیست
بیمه در قانون حمورابی
- ۱۰۰ ـ اگر سرمایه‌گذاری پولی به فروشنده‌ای بدهد تا او با آن کار کند و سود ببرد، فروشنده باید برای خریدوفروش به سفر برود. فروشنده (کسی که نیازمندی‌های اولیه مانند آذوقه می‌فروشد) سودی را که به دست آورده و روزهایی را که برای آن سپری کرده اعلام و به سرمایه‌گذار خواهد داد.
- ۱۰۱ ـ اگر در جایی که فروشنده برای خریدوفروش برگزیده (رفته) نتواند سودی به دست آورد (جای خوبی نایستاده یا نرفته) دو برابر پولی را که از سرمایه‌گذار گرفته، به وی برمی‌گرداند.
- ۱۰۲ ـ اگر سرمایه‌گذاری پولی به فروشنده‌ای، بدون چشم‌داشت سود بدهد و فروشنده زیان ببیند، اصل پول را به سرمایه‌گذار برمی‌گرداند.
- ۱۰۳ ـ اگر هنگام سفر، در میان راه، دشمن همهٔ دارایی فروشنده را نابود کند، پس از این‌که در پیشگاه خدا سوگند خورد (که راست گفته و دشمن دارایی‌اش را نابود کرده)، آزاد می‌شود.
- ۱۰۴ ـ اگر بازرگانی به فروشنده‌ای غلات، پشم، روغن و هر آذوقهٔ دیگری برای دادوستد بدهد، فروشنده بهای آن را محاسبه و به بازرگان داده و رسید دریافت می‌کند.
- ۱۰۵ ـ اگر فروشنده بی‌توجهی کرده و در برابر پولی که به بازرگان می‌دهد، رسید نگیرد، پول داده‌شدهٔ بی رسید، پرداخت‌نشده به‌حساب می‌آید (و اگر بازرگان ادعا کند پولی نگرفته، فروشنده باید دوباره پرداخت کند).
- ۱۲۶ ـ اگر امانت‌دار همه یا بخشی از امانتی را که به او سپرده‌شده برای خود بردارد و (برای این‌که از شکایت سپارنده در امان باشد) ادعا کند دزد آن‌ها را برده و این موضوع را به پیشگاه خداوند (ایزدکده) گزارش نماید (و در آنجا ثابت شود که او دروغ گفته، به خاطر استرسی که به صاحب‌مال وارد نموده) باید دو برابر آنچه را که ادعا کرده دزدیده‌شده، به صاحب‌مال برگرداند.
- ۲۳۵ ـ اگر یک لنج ساز لنج کسی را خوب آب‌بندی نکرد و در همان سال آن لنج به آب انداخته شد و آسیب دید، لنج ساز لنج دیگری به ناخدا می‌دهد (تا با آن کار کند) و سپس با هزینهٔ خودش دوباره آن لنج را آب‌بندی می‌کند.
- ۲۳۶ ـ اگر کسی لنج خود را به ناخدایی اجاره داد و آن ناخدا لنج را خوب هدایت نکرد و باعث غرق شدن آن شد یا آن را از دست داد (توسط دزدان ربوده یا به گل نشست و…) ناخدا باید لنجی جایگزین آن به صاحب لنج بدهد.
- ۲۳۷ ـ اگر کسی ناخدایی را به خدمت گرفت و لنجی را کرایه کرد و آن را از یَویناس (غلات)، پشم و روغن، خرما و هر کالای دیگری که لنج گنجایش دارد، بارگیری کرد (تا به جای دیگری ببرد)، چنانچه ناخدا لنج را خوب هدایت نکرد و باعث غرق شدن آن و نابودی کالاهای آن شد، باید (به جای آن‌ها) لنج و همهٔ کالاهای نابودشده را جایگزین نماید.
- ۲۳۸ ـ اگر ناخدایی لنج کسی را غرق کرد ولی آن را از آب بیرون آورد، باید نیمی از بهای آن را هم به نقره پرداخت نماید.
- ۲۴۰ ـ اگر قایقی (تندرو از پشت) به بلمی بزند و آن را غرق کند، صاحب بلم غرق‌شده به پیشگاه خدا (ایزدکده) خواهد رفت تا دربارهٔ آنچه ازدست‌داده، دادخواهی کند و صاحب قایق باید یک بلم و آنچه را در آن بوده و از میان رفته، جایگزین نماید.
بیمه در جهان پیش از میلاد مسیح
همان‌طور که خواندید، حمورابی در قانون خود، برای افرادی که به دلیل حوادث دچار خسارت شده‌اند، غرامت در نظر گرفته است. حتی در برخی از بندهای این قانون، در مورد دیه هم دستوراتی آمده است. اما سازوکارهایی شبیه به بیمه پیش از میلاد مسیح در نقاط مختلف جهان رواج و توسعه یافت.
در ۶۰۰ پیش از میلاد، اولین شکل از بیمه عمر و سلامت در یونان و روم عرضه شد. در این سازوکار، جوامعی که از یک قوم بودند، از هم قومی‌های خود در برابر خسارات ناگهانی مانند از دست رفتن نان‌آور خانواده محافظت می‌کردند.
پس از میلاد مسیح
در قرن ۱۲ میلادی، در آناتولی شکلی از بیمه امنیت وجود داشت. در این نوع بیمه، درصورتی‌که مرسوله تاجران مورد حمله راهزنان قرار می‌گرفت، دولت اقدام به جبران خسارت می‌کرد. در قرن ۱۴ میلادی، در جنوای ایتالیا، برای اولین بار بیمه قانون‌مند شد و هرکسی که قصد بیمه کردن دیگران را داشت، باید بر اساس آن قوانین اقدام می‌کرد.
بیمه در قرون‌وسطی با قوانین سخت‌گیرانه کلیسا مواجه بود و چندان جای رشد نداشت. با وقوع رنسانس و شروع عصر روشنگری، گونه‌های دیگری از بیمه نیز رواج پیدا کردند، هرچند که هنوز هم بیمه‌های تجارت‌های دریایی در رأس بیمه‌ها بود.
اولین شرکت بیمه در دنیا
آغاز تاریخچه بیمه در جهان به شکل رسمی و تولد بیمه به شکل امروزی آن را می‌توان در میانه قرن هفده میلادی و در انگلستان جست‌وجو کرد؛ در کافی لوید در لندن در سال ۱۶۸۰ میلادی. کافه‌ای که پاتوق تجار و بازرگانان بود.
«ادوارد لوید» که یک بازرگان انگلیسی بود، این کافه را در لندن راه‌اندازی کرد تا مکانی باشد برای تجمع بازرگانان. لندن در آن سال‌ها به‌عنوان یک هاب برای بازرگانان سراسر جهان شناخته می‌شد. پیش از آن بازرگانان اموال خود را به شکل سنتی و با وام بیمه می‌کردند. از همان‌جا ایده بیمه باربری به ذهن لوید و دوستانش رسید و اولین بیمه تجاری دنیا راه‌اندازی شد.
در همین باره : بیمه باربری چیست؟
اولین بیمه آتش سوزی در جهان
چند سال پیش از آن، در سال ۱۶۶۶، آتش‌سوزی مهیب و بزرگی در لندن حادث شد که بیش از سیزده هزار خانه را به خاکستر تبدیل کرد. این آتش‌سوزی بزرگ، ایده بیمه آتش‌سوزی را به ذهن سرمایه‌داران انگلیسی انداخت. درنهایت در سال ۱۶۸۱ اولین شرکت بیمه آتش‌سوزی (به شکلی که ما امروز می‌شناسیم) توسط «نیکلاس باربن» تأسیس شد و در گام اول موفق شد پنج هزار خانه در لندن را تحت پوشش بیمه آتش‌سوزی درآورد. بدین ترتیب، بیمه‌نامه‌های صادرشده توسط این شرکت، اولین بیمه‌نامه‌های اموال محسوب می‌شوند.
پیشنهاد : بیمه آتش سوزی چیست؟
تاریخچه بیمه عمر
ردپای اولین بیمه عمر مدرن نیز همچنان در لندن دیده می‌شود. در سال ۱۷۰۶ میلادی، «ویلیام تالبوت» و «توماس آلن» اولین شرکت بیمه عمر در جهان را تأسیس کردند و توانستند در گام اول دو هزار نفر را تحت پوشش بیمه خود درآورند. بیمه‌شده‌ها، ماهیانه حق بیمه را به حساب شرکت واریز می‌کردند و پس از مرگ نسبتی از آن مبلغ به وارثان داده می‌شد.
یادداشت پیشنهادی : تاریخچه بیمه در ایران
تاریخچه بیمه در آمریکا
تاریخچه بیمه در آمریکا اندکی با تأخیر نسبت به اروپا آغاز شد. در سال ۱۷۳۲ اولین شرکت بیمه آتش‌سوزی آمریکا در کارولینای جنوبی تأسیس شد. در سال ۱۷۵۲ «بنجامین فرانکلین» اقدام به جمع‌آوری پول برای راه‌اندازی یک شرکت بیمه اموال در فیلادلفیا کرد.
این شرکت بیمه، همانند این روزها، اموال افراد را بررسی کرده و با توجه به ارزش و میزان ریسک، حق بیمه تعیین می‌کرد. با گذر زمان به‌مرور شکل‌های دیگر بیمه نیز در آمریکا عرضه شد با ین حال تا سال ۱۹۳۰ که «امنیت اجتماعی» توسط دولت ایالات‌متحده راه‌اندازی شد، هیچ بیمه‌ای الزامی نبود. در سال ۱۹۴۰ بیمه‌ای راه‌اندازی شد تا از خانواده بازماندگان جنگ جهانی دوم حمایت مالی کند. از سال ۱۹۸۰ نیز بیمه خودرو که شکلی از بیمه شخص ثالث است الزامی شد.
